Merhabalar,
Gökkuşağının doğasına yönelik soruları bir kaç aşamada açıklamaya çalışacağım. İlk olarak DEMİRCİ DÜKKANINDA ne görebileceğimiz üzerine olacak. Bu noktada Güneş'in renginin Niçin SARI olduğunu bilgilerinize arz edeceğim.
Bulutsuz bir gecede gökyüzüne dikkatlice baktığınızda yıldızların farklı renkte olduklarını göreceksiniz. Örneğin bu tarihlerde geceleyin bakarsanız gökyüzüne mevsimin en gözalıcı takımyıldızı olan ORION'u (AVCI) görürsünüz. Bu takımyıldızı dikdörtgeni andıran bir görüntüye sahiptir. Dikdörtgen şeklinin bir köşegeni üzerinde bulunan yıldızlardan biri KIRMIZI (Betelgeuese) diğeri ise MAVİ renkli (Rigel) yıldızlarıdır (gökyüzündeki her yıldızın bir adı vardır). Diğerleri ise BEYAZ'ı andırır. Gündüzleyin gördüğümüz Güneş ise bildiğiniz gibi SARI dır. Yıldızların bu farklı renklerini dikkatli ve mukayese ederek izlerseniz hemen farkedeceksiniz.
Bu noktada DEMİRCİ DÜKKANI'na gidelim. Demirci ustası, ihtiyaç duyulan demirden bir aleti yapabilmek için gerekli büyüklükteki demir parçasına olması gereken şekli vermelidir. Demir parçasına bu şekli, öncelikle onu ocakta ısıtarak yapabilmektedir. Isıtılmamış (soğuk) demirin rengi bildiğiniz üzere SİYAHTIR. Demir ısıtıldıkça rengi değişmeye başlar. Şöyleki, ısıtma aralıksız devam ederse, renk siyahtan kırmızıya ve daha da ısınırsa beyaza doğru değişir. Demirin soğuk hali SİYAH, epeyce ısınmış hali KIRMIZI ve daha da ısınmış halde rengi BEYAZ olur. Bu durum cismin sıcaklığı (saldığı enerji) ile rengi arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Soğuk demir, rengi BEYAZ'a dönmüş haline göre çok çok az bir enerji (ışınım) yayar. Bu noktada şu temel fiziksel durumu söylemek gerekiyor "Sıcaklığı -273 Santigrad derecenin üzerinde olan her cisim ışınım yayar"
Toparlamak gerekirse, sıcaklığı -273 santigrad dereceden büyük olan cisimler, sahip oldukları sıcaklığa bağlı olarak farklı renkte görünür (farklı miktarlarda enerji salarlar). Eliniz (vucudumuz da) de belli bir düzeyde ısı yaymaktadır.
Yıldızlara dönecek olursak, yıldızlarda aynı davranışı sergilerler. Çünkü onlarda bildiğimiz maddelerden oluşan cisimlerdir. Yıldızlar süreklı ışımalarını merkezlerinde bulunan bir enerji kaynağına sahip olmalarına borçludurlar. O kaynak, yıldızları desteklediği sürece yıldızlar varlıklarını sürdürür ve o kaynağın gücü nisbetinde yıldızın sıcaklığı belirli bir değerde olur. Enerji kaynağının gücü düşük olan yıldızların sıcaklığı göreli olarak daha düşük olacaktır ki bu durum onların farklı renkte görülmelerine yol açar.
Sonuca gelmek gerekirse, bizim farklı renkte gördüğümüz yıldızların gerçekte sıcaklıkları farklıdır. Bir başka ifadeyle sıcaklıklarının farklı olması farklı renkte görünmelerine yol açar. İlk başta örneklendirdiğimiz yıldızlara dönersek Kırmızı renkli yıldızlar Sarı renklilere göre daha soğuk, Sari renkli olanlar ise Mavi renkli yıldızlardan daha soğuktur (demirci ustasının ocağında kırmızı hale getirdiği demirin sıcaklığı beyaza dönüştüğü durumdakine göre çok düşüktür).
Bu bağlamda: Sarı renkli Güneş'in sıcaklığı yaklaşık 6000 santigrad derece,
Orion takımyıldızındaki mavi renkli Rigel yıldızı yaklaşık 12000 santigrad derece ve kırmızı renkli Betelgeuese yıldızı ise 3100 santigdar derecedir.
Dolayısıyla Güneş'in sari rengi onun sıcaklığının bir göstergesidir. Güneşin sıcaklığı daha da artsa rengi maviye doğru değişecek. şayet sıcaklığı azalırsa rengi kırmızılaşacak. Güneşi bekleyen akibet ise sıcaklığının azalacağı yönünde olması. Yani, Güneş hayatının sonuna yaklaşırken kırmızı renge bürünecektir (sıcaklığı azalacak=soğuyacak).
Sanırım söz konusu sorulardan bir tanesinin cevabı netleşti. Diğerlerinin cevabında buluşabilmek ümidiyle, selam ve saygılarımla.
Prof. Dr. Berahitdin Albayrak
